Ekonomik beklentiler olarak 2023, karamsar senaryoların konuşulduğu bir yıldı. Yıla başlarken, dünya genelinde yüksek enflasyonla mücadele etmek için merkez bankalarının yöneldiği sıkı para politikaları, artan faiz oranları ve enerji arzına yönelik endişelerin küresel bir durgunluğa yol açma ihtimali güçlü bir olasılık olarak değerlendiriliyordu. Buna rağmen 2023 yılında birçok ülke beklentilerin üzerinde bir büyüme sergilerken, enflasyon da düşüş eğilimine girdi. Gelişmeler, yumuşak iniş ve beklenenden daha hızlı bir toparlanmanın işareti olarak algılandı. Özellikle yılın ikinci yarısında enerji fiyatlarının yanı sıra emtia fiyatları pandemi öncesindeki seviyelerine yaklaştı.
Genel olarak ekonomideki iyileşme umut verici olsa da, sıkı finansal koşullar, zayıflayan ticaret hacmi ve güvensizlik ortamı büyüme üzerinde baskı yarattı. 2023’te büyüme oranları birçok ülkede 2022’nin gerisinde kaldı, imalat sanayi üretimi de dünya genelinde zayıfladı. 2023 yılında G20 ülkelerinde %3,3 büyüme sağlanırken, ABD’de beklentilerin üzerinde %2,5 olarak gerçekleşti. AB ekonomisi ise yüksek faiz oranları, hane halkı harcamalarını etkileyen maliyetlerin yükselmesi, enerji fiyatları ve zayıflayan küresel talep gibi faktörlerin etkisiyle 2023 yılını resesyon sınırında bir büyümeyle kapattı. OECD, 2023’te %3,1 olarak gerçekleşen küresel ekonomik büyümenin 2024’te %2,9’a gerileyeceğini ve 2025’te yeniden %3’e yükseleceğini öngörüyor.
Türkiye ekonomisi açısından yılın başında yaşanan deprem ve Mayıs ayındaki genel seçimler belirleyici oldu. Seçimlere kadar izlenen düşük faiz politikası, yüksek enflasyona ve TL’nin aşırı değer kaybına neden olsa da güçlü bir büyüme getirdi. Seçim sonrasında değişen ekonomi yönetimi paralelinde politika faizi %8,5’ten %45’e yükseldi; kurumlar vergisi, KDV ve harçlarda da artışlara gidildi. Bu gelişmelerin etkisiyle yeniden yükselişe geçen enflasyon yaz aylarında %80’in üzerine çıksa da son aylarda gerileyerek yılı 64,77 seviyesinde kapattı. Türkiye ekonomisi 2023 yılının tamamında %4,5 oranında büyüme kaydederek, dünya ve G20 ülkeleri ortalamalarının oldukça üzerine çıktı.
Türkiye ekonomisinin itici güçlerinden biri olan ihracat, dünya ve özellikle Avrupa pazarlarındaki daralma nedeniyle büyümeye beklenen katkıyı sağlayamadı. 2023’te dış ticaret açığı 106 milyar ABD doları oldu ve ihracatın ithalatı karşılama oranı %70,7’de kaldı. Önemli bir ihracat kalemi olan yurt dışı müteahhitlik hizmetlerinde ise bir önceki seneye göre yaklaşık %40’lık bir büyüme ile 27,4 milyar ABD dolarlık proje hacmine ulaşıldı. Yıldan yıla büyüyen yurt dışı teknik müşavirlik sektöründe de 2023’te 233,4 milyon ABD doları tutarında gelir elde edildi.
Yurt dışı müteahhitlik hizmetlerinde sağlanan gelişmeye karşın dünyada yatırımları kısıtlayan yüksek enflasyon, ekonomik durgunluk, düşük petrol fiyatları ve jeopolitik riskler, küresel inşaat sektörünün önünde engel teşkil etmeye devam ediyor. Pandemi sonrasında emtia ve enerji fiyatları görece dengelenmiş olsa da, küresel ekonomik istikrar yeniden sağlanıncaya kadar büyük proje yatırımlarındaki yavaşlamanın devam etmesi öngörülüyor.
Bu kısıtlayıcı koşullarda Tekfen İnşaat 2023 yılında bir yandan elindeki projeleri en verimli şekilde sonlandırmaya yoğunlaşırken, Ortadoğu ve Avrupa’daki hedef pazarlara yönelik teklif çalışmalarına da hız verdi. Sahip olduğu değerli insan kaynağı, referansları, geniş deneyimi ve yetkinlikleriyle Grubumuza önemli bir değer katan Tekfen Mühendislik de 2023 yılında yurt içinde ve yurt dışında aldığı önemli projelerle portföyünü güçlendirdi. Gerek Tekfen İnşaat gerekse Tekfen Mühendislik, 2023 yılında ENR dergisinin “Dünyanın En Büyük 250 Uluslararası Müteahhidi” ve “Dünyanın En Büyük 225 Uluslararası Tasarım Firması” listelerine girerek, Tekfen’i her iki listede birden yer alan tek Türk şirketi yaptı.
Öte yandan, yeni Stratejik Planımız doğrultusunda Taahhüt Grubumuzun altındaki üretim imkânlarının birleştirilerek daha verimli hale getirilmesi ve modüler çelik yapılar başta olmak üzere Grubu rekabette öne çıkartacak özel alanların geliştirilmesi hedefiyle 2023 yılında Tekfen İmalat A.Ş. ile Ceyhan İmalat Tesisi’nin birleştirilmesine karar verildi. Aynı plan çerçevesinde yenilenebilir enerji bir iş kolu olarak Grubumuzun gündemine girdi. Yeşil hidrojen ve yeşil amonyak başta olmak üzere, Tekfen’in farklı iş kollarındaki faaliyetleri arasında sinerji yaratacak ve Gruba yeni fırsat alanları sunacak yeni yatırımlara yönelik planlama çalışmalarına başlandı.
Tekfen Holding’in organizasyonunun sadeleştirilmesi ve odaktaki büyüme alanlarına göre yeniden yapılandırılması kapsamında tüm faaliyetlerimiz Mühendislik ve Taahhüt Grubu, Tarımsal Sanayi Grubu ve Yatırım Grubu olarak üç ana başlık altında toplandı. Bunlar arasında, Tarımsal Sanayi alanındaki faaliyetlerimiz 2023 yılında da Tekfen’in lokomotif iş alanlarından biri olmayı sürdürdü. Grubun çatı şirketi olan Toros Tarım, küresel konjonktürden kaynaklanan zorluklarla ve özellikle gübre ihracatına getirilen kısıtlamalarla dolu bir yılı geride bıraktı.
Küresel ölçekte gübre ve gübre hammaddesi fiyatlarındaki oynaklığın yanı sıra özellikle sektördeki arz-talep dengesinin pandemiden bu yana bir istikrara kavuşmamış olması, sektör için riskler yaratmaya devam ediyor. Son yıllarda hammadde ve enerji fiyatlarındaki yükselişe paralel olarak önemli artış gösteren gübre fiyatlarının yanı sıra 2023’te kredi faizlerinin de artması, çitçinin alım gücünü olumsuz etkiledi. Şubat ayında yaşanan deprem de bölgedeki tarımsal faaliyetlerin aksamasına yol açtı. Tüm bu olumsuzluklara rağmen Türkiye’deki gübre tüketiminin 2023’te yaklaşık %10’luk bir artışla 6,5 milyon tona çıkması bekleniyor. Toros Tarım, 2023 yılında iç pazar ve ihracat toplamı olarak bir önceki yıla paralel şekilde 1,6 milyon ton satış gerçekleştirdi.
Tarımsal üretimin karşısındaki en önemli risklerden biri olan iklim değişikliği 2023 yılında etkisini artırarak sürdürdü. Verilere göre 2023, bugüne kadar kayıtlara geçen en sıcak yıl oldu. Özellikle yılın ikinci yarısında küresel hava sıcaklığı neredeyse her gün rekorlar kırarken, ortalama sıcaklık artışı sanayi öncesi döneme göre 1,5 dereceye yakın artış gösterdi. Dünyada küresel ısınmanın etkilerinin en fazla hissedildiği havzalardan biri olan Akdeniz kuşağında yer alan ülkemizde de kuraklık, sıcak hava dalgaları, fırtınalar ve aşırı yağışlar gibi risklerin günden güne arttığını açıkça gözlemliyoruz.
Paris Anlaşması’nın küresel sıcaklık artışını yüzyıl sonuna kadar 2 derecenin altında tutmayı ve mümkünse 1,5 derece ile sınırlamayı hedeflemesine karşın, bilim insanları iklim değişikliğiyle mücadelede atılan adımların bu hedef için oldukça yetersiz kaldığına ve belirtilen sınırlara daha şimdiden ulaşıldığına dikkat çekiyor. Dünyamızın geleceğini açıkça tehdit eden bu risk, yıl sonuna doğru Birleşik Arap Emirlikleri’nde düzenlenen COP28 İklim Değişikliği Konferansı’nın da ana gündem maddeleri arasındaydı. Zirvede, dünyamızın geleceği adına fosil yakıtlardan uzaklaşma gereği konusunda yaklaşık 200 ülke arasında fikir birliğine varıldı. Bu konuda zirveden bir hedef tarih çıkmamasına karşın, sonuç bildirgesinde fosil yakıtlara karşı ilk kez böyle bir ifadenin yer alması bile “tarihi” bir gelişme olarak nitelendirildi.
Artık dönüşü olmayan bu yolda kendimizi doğru bir şekilde konumlandırmamız, tüm faaliyet alanlarımızı iklim değişikliği ile mücadele ve sürdürülebilir bir gelecek adına yeniden gözden geçirmemiz, hedeflerimizi ve iş modellerimizi hızla değişen koşullar ve riskler doğrultusunda dönüştürmemiz, her şirket gibi Tekfen Grubu’nun geleceği adına da hayati önem taşıyor. Bu bakış açısıyla hazırladığımız yeşil ekonomi odaklı yeni stratejik planımız, bu açıdan daha güvenli yarınlara ulaşmak için bize bir yol haritası sunuyor.
Her üçü de Hakk’ın rahmetine kavuşmuş olan kurucularımız Necati Akçağlılar, Feyyaz Berker ve Nihat Gökyiğit’in bize emanet ettiği ilke ve idealler, bu dönüşümde de ilham kaynaklarımız olmaya devam edecek. Grubumuzun sahip olduğu değerli insan kaynağının yanı sıra engin deneyim ve birikimlerinin, yeni yol haritamıza ve yeşil dönüşüm başta olmak üzere yeni hedeflerimize uygun şekilde seferber edilmesi ve yeni iş modellerinin uygulamaya konulmasıyla, Tekfen’i başarılı bir şekilde yeniden Türkiye’nin örnek şirketlerinden biri haline getirmek ve tüm paydaşlarımız için değer yaratmak yeni faaliyet dönemimizde de temel hedefimiz olacak.
Saygılarımla,
Zekeriya Yıldırım
Yönetim Kurulu Başkanı